Batavus Bromfiets Club
 
BatavusBromfietsClub
opgericht: juli 2003
Correspondentie adres: Schoterlandseweg 11, 8414 LM, Nieuwehorne Tel. 0513 461 510 Mob. 06 518 99 045

e-mail: info@batavusbromfietsclub.nl

De BatavusBromfietsClub is onderdeel van de -Stichting Batavusbromfietsclub Nederland-
ingeschreven bij de Kamer van Koophandel Utrecht

 

Het sportieve gezicht van BATAVUS.


Wim Heeroma beschrijft het wel en wee van een Nederlands bromfietsmerk in de wereld van modder, zand en strafpunten.

BATAVUS,
dat is toch vooral de Batavus Bilonet. De brave brommer die eindeloos werd vernieuwd en steeds minder leek op die allereerste Bilonet. Eigenlijk een beetje de Opel Kadett onder de bromfietsen. Maar sportief? We herinneren ons Hugo de Wijs die lange ritten door de wereld maakte op een Batavus Bilonet, (maar wel met een snellere 'Belgische' cilinder) maar dat bedoelen we eigenlijk niet. Nee, het gaat om echte sport. Wielerliefhebbers herinneren zich misschien de TeleVizier-Batavus wielerploeg. Buiten dat wielrennen was de oude heer Gaastra, jarenlang 'mister Batavus', ook wel te vinden voor Batavus bromfiets- en motorsport. Het idee en de uitwerking kwamen van twee werknemers van Batavus, maar Gaastra werkte zeker wel mee. Toch, ondanks het feit dat Batavus wel commerciële bedoelingen had met zijn sportieve prestaties, is dit eigenlijk nooit echt uitgebuit.

Om het fijne van die Batavus activiteiten te weten moest je eigenlijk wel in Friesland wonen, want de Friese pers liet zijn lezers flink meesmullen van de prestaties van het Batavus Fabrieksteam. Woonde je elders in het land dan kon je op de hoogte zijn via het weekblad 'Motor' dat in die tijd nog veel aandacht besteedde aan wat toen "betrouwbaarheidsritten" heetten. Maar dan had je het wel gehad. De doorsnee bromfietsrijder wist van niets en kocht de Batavus vanwege zijn betrouwbaarheid, maar niet vanwege de dito ritten. De Whippet was wel één van de ultieme sport- brommers voor de jeugd, maar dat had weinig te maken met de Batavus motorsport.

Op het sportieve pad
In het begin van de jaren '60 behoorde Batavus (sinds begin jaren '30 op het gemotoriseerde pad) tot de groten op Nederlands bromfietsgebied. Huisleverancier van de motorblokjes was ILO. Onze drie Noordelijke provincies zijn altijd al bakermatten geweest van motorsport en met name de baansport. Op de tekenkamer van Batavus werkte ene Henk Jager en die was zeer geïnteresseerd in de 50cc grasbaansport. Op de plaatselijke circuits ronkten de NSU'es, Puchjes en Royal Nords en uiteraard ook Batavussen! Op de zadels zaten knaapjes als Aalt Toersen, Jan de Vries en Henk Jager, om maar wat te noemen. Dit alles onder auspiciën van de Nederlandse Grasbaanrenners Vereniging (NGRV), maar ook door de Rennersvereniging "Friesland" F.M.S.K. Toen in 1963 Wiebe van der Meulen ook bij Batavus ging werken werd snel de gedachte geboren om betrouwbaarheidsritten te gaan rijden met een Batavus. Gaastra stond er positief tegenover en verleende zijn medewerking. Dat betekende in de praktijk: speciale onderdelen en motoren nodig? Jongens, er is een budget voor, maar verder alle vrijheid. Maar ook: alleen in de vrije tijd werken aan de sportmachines. De motorsportafdeling van Batavus was dus een experimentele aangelegenheid van enthousiaste liefhebbers die veel steun van het bedrijf kregen en dat zou het ook blijven tot Henk Jager zelf ging produceren in kleine series, aanvankelijk nog met het merk Batavus op de tank.

De eerste successen
Hoe dan ook, al in 1964 kon het eerste succes binnengehaald worden. De KNMV Kampioensrit, twee dagen ploeteren door klei en prut, werd dat jaar in de omgeving van Appelscha gehouden. Winnaar in de klasse Junioren 50cc was Henk Jager met Batavus. Voor de sportieve inzet ging ILO-klant Batavus ook gebruik maken van Sachs motoren die een maatje groter waren. In de loop der tijden, de sportperiode van Batavus loopt zo ongeveer van 1964 tot 1974, werden de 75, 100 en 125cc gebouwd en gebruikt. In die tijd zien we ook de Rond-Sachs van Gerard Rond stevig op komen zetten. Zo zien we bij de Kampioensrit van 1967 Henk Jager terug in de uitslagen, nu als 50cc Senior. Rond Sachs had de eerste plaats (J. Beukhof) en Henk Jager werd tweede. Echter, beiden konden bogen op nul strafpunten! Intussen zien we dat de Zesdaagse teams Batavus motoren in hun gelederen hadden. Wiebe van der Meulen reed in 1966 met zijn eigengebouwde 100cc Batavus mee, herhaalde dat in 1967, en won er ditmaal brons mee. Het Batavus G.S. team startte in 1966 met als rijders Henk Jager, Sicco van der Mei en Wiebe van der Meulen. Ze boekten zodanige resultaten dat er gesproken werd over "het misschien in serie bouwen van de Batavus GS".

Kampioenschappen
In 1968 werd de KNMV Kampioensrit in Limburg gehouden. Weer zien we dat de ingeschreven Batavussen het goed deden. Bij de Junioren 51 tot 100cc veroverde Wiebe van der Meulen met de Batavus 75 een derde plaats en in de 50cc Senioren klasse was het Henk Jager die derde werd. W. van der Meulen Sr. deed het bij de Senioren tot 100cc nog beter; hij werd met de Batavus eerste. Kampioenschappen Betrouwbaarheidsritten werden dat jaar behaald door Wim van der Meulen met een Batavus in de klasse Junioren tot 100cc en door Wiebe van der Meulen met een Batavus in de dito Seniorenklasse! Zo gingen de successen maar door in Zesdaagse - in '69 haalde Van der Meulen zilver met zijn 125 Batavus - en de Nederlandse betrouwbaarheidsritten, zoals de Waddenrit, de Oost-Gelderlandrit en de Olde Landschaprit.
In 1969 werd de 34ste Kampioensrit in de Achterhoek gereden. Bij de uitslagen in de klasse Junioren tot 100cc vinden wij twee Batavussen. Nummer twee werd toen M. Strikwerda en nummer drie ene H. Meyer. Hier blijkt wel uit dat Batavus door meerdere rijders werd gekozen en daaruit kan afgeleid worden dat er toch kleine series werden gemaakt en verkocht. Terzijde: die H. Meyer is de man die bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer de klassieke motoren zo'n goed hart toedraagt: Hepke Meyer. En het was ook Hepke die HMR onder de aandacht bracht dat er best eens wat geschreven zou mogen worden over die Batavus G.S. machientjes! Aan het eind van de Batavus sportperiode komen we ook nog de naam van Jaap Lanting tegen. Hij werd er nog in 1972 Kampioen van Nederland mee in de klasse 125cc Senioren, maar daarna komen we Batavus steeds minder tegen in de rij van uitslagen 'die er toe doen'.

Einde van de sportafdeling
Henk Jager en Wiebe van der Meulen waren zo'n beetje de eersten die een bovenliggend wiegframe introduceerden en dat werd al snel door de concurrentie overgenomen. Dat dit soort machientjes ook bij de motorcross werden gebruikt moge duidelijk zijn. We noemden het al, 14,5 pk uit een 50cc Sachs motortje was niet gering, daar waar 50cc wegraces zo'n beetje tegen de limiet van 18 pk aanliepen. Dat die cirkelzaagjes een beperkte powerband hadden laat zich raden en ze waren daardoor toch las- tig te rijden. Hedendaagse crossers zouden zo'n ding vast na één ronde terugbrengen met de mededeling dat "er niet mee te rijden valt". Toen het einde van Batavus zich al ging aankondigen gingen de wegen van Wiebe van der Meulen en Henk Jager verschillende richtingen uit, maar wel parallel. Wiebe, die ernstig gehandicapt was geraakt na een verkeersongeval, vertrok geleidelijk aan bij Batavus en ging zich meer en meer bezighouden met het opvoeren van vooral automotoren. Henk Jager bouwde Batavus motoren in serie en verkocht die zelf, maar dat werden allengs gewoon motoren onder zijn eigen naam, He-Ja motoren. Buiten He-Ja Sachs en He-Ja Kreidler werd ook gebruik gemaakt van andere en grotere motorblokken als Bultaco, Maico, Honda, Suzuki en Yamaha. De Suzuki en Bultaco waren 500cc'ers en werden ingezet bij de grasbaan- races en ze werden daar ook kampioen of bijna kampioen mee. Henk Jager verhuisde uit- eindelijk in 1999 van Heerenveen naar Assen waar hij een nieuw motor-tuning bedrijf is begonnen met zeer geavanceerde computer gestuurde apparaten. Maar onderling contact hebben de beide voormalige constructeurs en rijders van Batavus nog steeds.

Een Batavus Enduro anno nu

foto: De 75cc Batavus van Dirk Mogezomp.

Wat we heel graag wilden was zo'n Batavus GS in levende lijve tegenkomen. Volgens Henk Jager zou Dirk Mogezomp, ook al zo'n bekende naam uit de wereld van betrouwbaarheidsritten, nog zo'n ding bezitten. Dus togen we naar Lochem en inderdaad, in de schuur van Dirk stond nog een Batavus GS van 75cc. Indertijd weggezet en nooit meer naar omgekeken eigenlijk. Dirk wist er nog enthousiaste verhalen over te vertellen, stelde de motor buiten op, compleet met zijn laarzen van die tijd en het pothelmpje met de moon-eyes, een idee dat hij van John Cooper had gepikt, omdat hij het zo leuk vond.

Zijn sportcarrière begon hij als zo velen met een oude brommer, een Typhoon die hij op l6-jarige leeftijd ombouwde tot crossertje. Na aanvankelijk Rond-Sachs gereden te hebben kwam hij via Henk Jager ook terecht bij het Batavus GS team, waarbij hij onder andere in 1970 in de klasse Junioren tot 100cc kampioen werd met de Batavus 75cc. Als het Batavus-team in 1972 ophoudt te bestaan gaat Dirk verder met het in die tijd populaire merk Monark. Tegenwoordig is hij voorzitter van district Oost van de KNMV en daarbij juryvoorzitter bij de afdeling Wegrace, want een wegrace-enthousiast was en is hij ook. Het zou te ver voeren om ieders carrière met een Batavus uitgebreid te gaan belichten en we willen daarin ook niemand tekort doen. Natuurlijk reden er meer Batavussen rond met soms groot succes. Des te vreemder daarom ook dat Batavus niet als andere merken die successen via publiciteit kon omzetten in een groot marktaandeel van sportieve brommers en lichte motoren.


Dirk Mogezomp op de Batavus in Neede in 1970,
het jaar dat hij op het Heerenveense merk 100cc Kampioenjunioren werd.


Wiebe van der Meulen trekt tijdens de Kampioensrit bij Tilburg in 1967 zijn Batavus met 75cc fabrieksblok door het rulle zand.

Batavus TT en Sprint
Een ander sporthoofdstukje in de Batavus geschiedenis was de Batavus Sprinter. De eerste Batavus Sprint reed in Zandvoort in 1969. Het was een GS-frame met korte voorvork en de achtervering was weggelaten. De machine was zeer laag gebouwd en werd winnaar bij de 125cc Specials. In het zelfde jaar, in oktober, werden in Vinkega sprintwedstrijden georganiseerd. Dit maal was het Wiebe van der Meulen die met zijn Batavus 125 het officieuze wereldrecord van Phil Cursy scherper stelde! Daarna werd een lang frame gebouwd en werd de machine bereden door Henk Jager en André Gebben die daarvoor het ideale postuur had en sneller was dan baas Henk.


Foto: De Batavus sprinter in Elvington met André Gebben.

In Elvington wilde men in 1970 weer een poging wagen om het wereldrecord te verbeteren, maar mechanische pech (het blok werd compleet opgeblazen) en slecht weer speelden hen parten. Wel werd nog met een reserveblok met standaard versnellingsbak het Nederlands record verbeterd, maar het wereldrecord bleef buiten bereik. Daarna werd het stil rond de Sprint ambities. En die TT dan? zult u vragen. Ja, dat is van wat oudere datum, maar wist u dat Batavus voor de oorlog al Mobi Vierdag sponsorde in onder andere de Asser TT? Weest u dus maar trots op uw brave Bilonet. Er kleeft ergens toch nog racebloed aan!

Foto’s: Archief Henk Jager, Stichting Historische Motor Documentatie
Overgenomen uit: Het MotorRijwiel nr. 42 nov/dec 1999

Klik op het logo hieronder om naar de officiële Batavus site te gaan.